Tech, inaczej TeX

TeX (wymowa Tech) to komputerowy system profesjonalnego składu drukarskiego, obejmujący zarówno specjalny język, jak i kompilator przygotowujący pliki w formatach wymaganych przez urządzenia graficzne (drukarki, naświetlarki).

Zastosowanie

Szczególnie często używa się go przy składaniu tekstów naukowych (np. matematycznych), ponieważ umożliwia budowanie dość złożonych wyrażeń, w tym skomplikowanych wzorów matematycznych. Nie mniej ważny jest szeroki zakres dostępnych gotowych pakietów poleceń rozwiązujących mniej lub bardziej typowe problemy związane z tworzeniem publikacji, są to np. automatyczne numerowanie równań, tworzenie skorowidzów, tabel, spisu skrótów, wstawianie prostych ilustracji.

Historia

TeX został napisany w języku WEB, który z kolei produkuje programy w języku Pascal. Przy okazji powstał język METAFONT, przeznaczony do opisu fontów, w którym zostały stworzone fonty domyślnie używane przez TeX – ich krój nosi nazwę Computer Modern. Program powstał w Stanach Zjednoczonych na Uniwersytecie Stanforda. Jego twórcą jest Donald E. Knuth, amerykański matematyk i informatyk. Program powstał, ponieważ prof. Knuth nie był zadowolony z wyglądu swojej książki The Art of Computer Programming. Postanowił wziąć sprawy w swoje ręce i stworzyć język programowania, który umożliwiłby skład tekstu wysokiej jakości. Początkowo profesor zakładał, że prace zajmą najwyżej pół roku, jednak jego oszacowanie było błędne – ostatecznie program został ukończony po ok. ośmiu latach, w 1985 roku. Z tą chwilą rozwój programu został zatrzymany, były poprawiane jedynie błędy.

Formaty

Jednymi z głównych zalet systemu są: dostępność plików źródłowych oprogramowania, przenośność na dowolną platformę sprzętową/systemową (co daje m.in. identyczny efekt pracy na dowolnym komputerze) i stabilność działania. Do szybkiego wzrostu popularności TeX-a w publikacjach naukowych przyczynił się fakt, że praktycznie wszystkie prestiżowe wydawnictwa i czasopisma z zakresu nauk ścisłych przyjmują do publikacji teksty zapisane w TeX-u, a nawet udostępniają własne szablony, pozwalające nadawać publikacji wygląd zgodny z przyjętym w danym czasopiśmie czy wydawnictwie (np. w fizyce pozycję de facto standardu uzyskał opracowany na potrzeby wydawnictw American Physical Society RevTeX4). Szablony te z reguły oparte są na formacie TeX-a zwanym LaTeX2e. Ponieważ TeX jest wolnym oprogramowaniem, to choć jego rozwój został zatrzymany, powstały programy bazujące na oryginalnym kodzie, rozszerzające możliwości systemu, np. o możliwość włączania grafiki w różnych formatach, generowanie plików PDF, PS, czy też skład w języku japońskim. Ponadto łatwość tworzenia makr spowodowała, że dla TeX-a dostępnych jest mnóstwo rozszerzeń ułatwiających pracę, nazywanych formatami. Przykładem takiego zestawu makr jest AMSTeX, LaTeX (stworzony przez Leslie Lamporta), LaTeX2e, ConTeXt.

Użytkownicy

Wiele osób rozwijających TeX-a stowarzyszonych jest w organizacji TeX Users Group (TUG). Istnieją także narodowe grupy użytkowników TeX-a – np. niemiecka DANTE (Deutschsprachige Anwendervereinigung TeX), francuska GUTenberg (Groupe francophone des Utilisateurs de TeX) czy Polska Grupa Użytkowników Systemu TeX (GUST).